Z powodu wielu czynników budowanie transkulturowej tożsamości stanowi wyzwanie, które czasem prowadzi do konfliktu tożsamości (Bircher, 2007), a wewnętrzne zagubienie może być źródłem doświadczania stanów depresyjnych, zaburzeń osobowościowych czy uzależnień. Kolejne problemy dotyczą szczególnie małoletnich uchodźców zmuszanych do opuszczenia swojego kraju – często w tragicznych okolicznościach – z powodu konfliktu, złej sytuacji politycznej, społecznej i ekonomicznej. Dla dzieci, które doświadczyły traumy w swojej ojczyźnie, były świadkami dramatycznych wydarzeń związanych z zagrożeniem życia, utraty kogoś bliskiego w wyniku konfliktów bądź bezpośredniego doświadczania przemocy, wyzwania adaptacyjne są tylko częścią trudności, z jakimi muszą się zmierzyć. Powstały na skutek traumatycznych doświadczeń zespół stresu pourazowego u małoletnich może prowadzić do poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu, dlatego w każdym wypadku wymaga profesjonalnej pomocy. Nawracające wspomnienia i koszmary senne, którym towarzyszy poczucie zagrożenia i przerażenia stanowią duże obciążenie dla psychiki młodego człowieka (Dąbkowska, 2002). Ciągłe przeżywanie traumatycznych wydarzeń pogłębia problemy adaptacyjne, prowadzi do chronicznego lęku, nerwicy, stanów depresyjnych, a nawet myśli samobójczych (Lipińska, 2012).
Zagadnienie traumy oraz psychologicznych trudności w funkcjonowaniu na różnych płaszczyznach szczególnie dotyka uchodźców. Na dzieci z tych rodzin często wpływają także problemy rodziców, którzy przestają być naturalnym wsparciem, gdyż sami walczą z bolesnymi przeżyciami, poczuciem straty i kłopotami ekonomicznymi. Zmiana środowiska i konieczność przystosowania się do nowych warunków oraz budowanie nowej rzeczywistości może być też źródłem konfliktów pomiędzy małżonkami, co dotyka również młode pokolenie (Lipińska, 2012).
Borykające się z różnymi trudnościami dzieci z tłem migracyjnym często doświadczają także problemów w szkole. Niższe osiągnięcia szkolne z powodów braku wystarczających kompetencji językowych i trudności adaptacyjnych prowadzą do obniżenia poczucia własnej wartości, zaufania do swoich umiejętności i wiary w siebie, co w dłuższym czasie może prowadzić do problemów rozwojowych (Roeberts i in., 1998).
Wszystkie te trudności związane z adaptacją do nowego miejsca mogą przerodzić się w poważne problemy psychologiczne u dzieci i młodzieży. Tło migracyjne pacjentów poradni psychologicznych jest specyficznym czynnikiem wpływającym na proces terapeutyczny, który profesjonaliści muszą wziąć pod uwagę podczas działań pomocowych. I choć migranci w Polsce stanowią niecałe 2% społeczeństwa, warto by służby pomocowe (nie tylko psycholodzy) brały pod uwagę kontekst kulturowy dzieci i młodzieży z tłem migracyjnym oraz były świadome specyficznych trudności psychologicznych występujących w tej grupie.
Bibliografia:
1.Berry, J. W. (1994). Aculturative Stress. W: W. J. Lonner, R. S. Malpass (red). Psychology and culture. Allyn and Bacon.
2.Bilewicz, M. (2006). Kiedy kontakt osłabia uprzedzenia? Kategoryzacje społeczne i temporalne jako warunki skuteczności kontaktu międzygrupowego. Psychologia Społeczna, 02(02), 63-74.
3.Bircher, R. (2007). Welche soziale Identität entwickeln Jugendliche mit familiärem Migrationshintergrund zwischen zwei Kulturen? Praca dypolomowa, Hochschile für Angewandte Psychologie HAP, Zürich.
4.Boski, P. (2009). Kulturowe ramy zachowań. Warszawa: PWN.
5.Dąbkowska, M. (2002). Zespół stresu pourazowego u dzieci. Psychiatria w praktyce ogólnolekarskiej, 2(4), 251- 254.
6.Kucharska, J. (2012). Problemy psychiczne w grupach mniejszości etnicznych i narodowych. Psychiatria Polska, XLVX(3), 451-459.
7.Lipińska, M. (2008). Warsztaty kompetencji międzykulturowych- podręcznik dla trenerów. Warszawa.
8.Pettigrew, T., F., Tropp, L., R. (2005). Allport’s intergroup contact hypothesis: its history and influence. W: J. F. Dovidio, P. Glick, L. A. Rudman. On the nature of Prejudice. Fifty years after Allport, (s. 262- 277). MA: Blackwell Publishing.
9.Roeberts, C., M., Mecheril, A., Schneider, W. (1998). Migrantenkinder in deutschen Schulen. Eine Studie zur Persönlichkeitsentwicklung. Zeitschrift für Pädagogik, 44 (1998) 5.
10.Thiele, A. (2012). Kinder und Jugendliche mit Migrationshintergrund in der Kinder- und Jugendpsychiatrie. Praca dyplomowa, Technische Universität Berlin, Berlin.
