Jeszcze nie tak dawno wiele hałasu było wokół pojęcia „gender” oznaczającego płeć psychologiczną, uzależnioną w dużej mierze od wrodzonych uwarunkowań i socjalizacji. Zamieszanie i bałagan w mediach nie służą jednak przejrzystości informacji, tymczasem neuropsycholodzy zajmujący się badaniem ludzkiego mózgu wskazali dotychczas wiele różnic pomiędzy statystycznym mózgiem męskim a statystycznym mózgiem kobiecym.
1Interesujące okazały się wyniki badań, które potwierdziły stereotypowe przekonanie o silniejszej zdolności do empatii wśród kobiet niż mężczyzn. Kobiety są lepiej przystosowane do współodczuwania, na co wskazują różnice na ich korzyść w ilości oraz aktywności istoty szarej w miejscach, gdzie wykazano występowanie neuronów lustrzanych. Co więcej badania przeprowadzone podczas jednego z eksperymentów z użyciem metody neuroobrazowania fMRI ujawniły, że kobiety obserwujące cierpienie nielubianej osoby odczuwają dyskomfort, w przeciwieństwie do mężczyzn, którzy w tej samej sytuacji odczuwają satysfakcję, na co wskazuje pobudzenie w obrębie układu nagrody.
Te wyniki, jak i obserwacja kobiet w ich życiu dostarczają materiału do spekulacji, iż kobiety są lepiej przystosowane do współodczuwania pod względem cech neuroanatomicznych i mechanizmów neurofizjologicznych, ze względu na funkcję jaką pełnią wobec potomstwa. Jako rodzicielki, dzięki lepszemu rozpoznawaniu emocji u dzieci potrafią szybciej i trafniej reagować, szczególnie w sytuacjach zagrożenia.
2Inne badania przeprowadzone za pomocą kwestionariusza mierzącego kompetencje społeczne wykazały, że mężczyźni są statystycznie bardziej asertywni od kobiet.
3Co więcej, wysokie wyniki na skali asertywności są negatywnie skorelowane z poziomem odczuwanej przykrości związanej z obserwowaniem cudzego cierpienia. Oznacza to, że typowe kobiety, odznaczające się najwyższym poziomem współodczuwania są jednocześnie najmniej asertywne, natomiast najbardziej asertywni typowi mężczyźni najmniej empatyzują z innymi. Tu także można pokusić się o spekulację dotyczącą roli mężczyzny, który w toku ewolucji przystosował się do szybkich i zdecydowanych działań, np. podczas polowania lub wojny.
Warto nadmienić, że do pomiaru natężania cech męskich i kobiecych psychologowie wykorzystują dziś narzędzia skonstruowane przez znaną badaczkę Sandrę Bem, która wyodrębniła cztery typy płci psychologicznej – kobiecy, męski, androgyniczny i nieokreślony. Przy czym kobiece lub męskie mogą być zarówno kobiety jak i mężczyźni. Gdy mamy do czynienia z męską kobietą, lub kobiecym mężczyzną, mówimy wówczas o nietypowo określonej płci psychologicznej.
Zatem z najbardziej ogólnej perspektywy widać, że kobietom bliższe są wymiary związane z troską i współodczuwaniem, zaś mężczyznom łatwiej przychodzą zdecydowane i asertywne działania. Należy jednak dodać, że androgyniczne i męskie kobiety przekraczając stereotypy, są zdolne do równie asertywnych i zdecydowanych zachowań, co kobiecy i androgyniczni mężczyźni do intymnych kontaktów i empatycznych relacji.
W życiu codziennym nietrudno jest zauważyć, że większa empatia w połączeniu z mniejszą asertywnością nie pomaga w sytuacjach, gdy trzeba upomnieć się o podwyżkę, czy wynegocjować cenę przy zakupie mieszkania. Może to być wskazówka dla nas kobiet, co możemy w sobie zmodyfikować, żeby było nam nieco łatwiej. Uczmy się efektywnie odmawiać, nie zgadzajmy się na rzeczy, które nam nie odpowiadają. Nie bójmy się swojej siły. Jesteśmy równie inteligentne i bystre, wszechstronnie uzdolnione, często bardziej sumienne i niezawodne, ale musimy przyznać, że czasem brakuje nam stanowczości, dzięki której łatwiej jest postawić na swoim. Nigdy jednak nie zapominajmy o tym, że mamy prawo do równego traktowania. Jednocześnie, w celu zharmonizowania wzajemnych relacji warto też pomyśleć o wprowadzeniu obowiązkowych i regularnych treningów współodczuwania dla wszystkich chłopców i mężczyzn.
1W oparciu o: „Neurobiologia empatii”, Kochanowska w „Neuroskoki.pl”,
na podstawie: Kamila Jankowiak-Siuda, Katarzyna Siemieniuk, Anna Grabowska, nr 4/2009
2W oparciu o: „KKS — Kwestionariusz Kompetencji Społecznych” (drugie uzupełnione wydanie podręcznika), Anna Matczak, 2007
3W oparciu o: „Związek typów płci psychologicznej z empatią i kompetencjami społecznymi” (praca magisterska), Uniwersytet SWPS, Zuzanna Księżyk, 2015
4W tekście wykorzystano fotos z filmu „kobieta na Marsie, mężczyzna na Wenus”, 2010
