W stadium prenatalnym około 6-7 tygodnia ciąży, gdy pod wpływem ekspresji określonego genu dochodzi do wytworzenia pary chromosomów XX w przypadku dziewczynki, lub XY w przypadku chłopca, dzięki hormonom rozpoczyna się proces różnicowania narządów płciowych. Androgeny i estrogeny odgrywają kluczową rolę w procesie kształtowania się struktur mózgowych determinujących zachowania związane z rozrodem. Do struktur wykazujących dymorfizm płciowy w mózgu człowieka zaliczamy spoidło wielkie, zrost międzywzgórzowy, spoidło przednie, POA, SCN, VMN, BNST, ciało migdałowate, hipokamp, miejsca sinawe oraz móżdżek.
Ryc. 1). Struktury poznawcze, w których występuje dymorfizm płciowy.
Androgeny, czyli inaczej hormony męskie, to przede wszystkim znany powszechnie testosteron mający wpływ na szereg procesów i aktywności ludzkich. Uważa się na przykład, że stężenie testosteronu we krwi matki może oddziaływać na orientację seksualną człowieka w dorosłości. Istnieją także teorie, które działanie testosteronu w okresie prenatalnym odnoszą do takich zjawisk jak leworęczność, dysleksja, choroby immunologiczne i transseksualizm.
Do jednych z najbardziej oczywistych i łatwych do zaobserwowania w życiu codziennym cech zdeterminowanych przez testosteron należą potrzeba dominacji i agresja. Badania przeprowadzone na grupie dzieci w wieku przedszkolnym, polegające na obserwacji ich zabawy i pomiarze poziomu testosteronu w ślinie wykazały, że u chłopców wyższy poziom testosteronu jest związany z występującymi w zabawach zachowaniami agresywnymi. Podobnej zależności nie zaobserwowano u dziewczynek, co może być związane z ogólnie dużo mniejszym stężeniem tego hormonu w ich krwi.
Inne badania na dużej grupie (ok. 4400) mężczyzn ujawniły, że osobnicy o wysokim poziomie testosteronu mają skłonność do przestępczości, nadużywania substancji psychoaktywnych, skrajnych zachowań agresywnych, dewiacyjnych i wykazują się wysokim poziomem psychopatii mierzonej Karolińską Skalą Osobowości. Co ciekawe, mieli oni także więcej partnerek seksualnych, co może sprzyjać sukcesowi reprodukcyjnemu.
Chociaż w osoczu kobiet poziom testosteronu jest około 10-krotnie niższy, hormon ten wpływa również na ich agresywność. Potwierdziły to badania na 87 szczególnie niebezpiecznych więźniarkach, ujawniając, że wysoki poziom testosteronu w ich krwi jest silnie i pozytywnie skorelowany z agresywnymi zachowaniami dominacyjnymi. Interesujące, że pięć kobiet z najniższym poziomem tego hormonu zostało opisanych przez pracowników więzienia jako „podstępne” i „perfidne”. Można się domyślać, że podczas gdy agresywne kobiety z wysokim poziomem testosteronu działały konfrontacyjnie i otwarcie, więźniarki o niższym poziomie tego hormonu, aby coś osiągnąć, musiały uciekać się do działań „podstępnych”.
